Z uwagi na bardzo duże zainteresowanie treścią projektów, które zostały zakwalifikowane do Finału XIV Konkursu Pielęgniarka/Pielęgniarz  Roku 2018 „Innowacje Roku 2018 w zakresie poprawy jakości opieki pielęgniarskiej”, za zgodą Autorów udostępniamy Państwu streszczenia projektów konkursowych wraz z danymi kontaktowymi do ich liderów. Mamy nadzieję, że tematyka wdrożonych innowacji zainspiruje Państwa do podejmowania odważnych przedsięwzięć na rzecz poprawy jakości we własnych organizacjach. dr Grażyna Wójcik, Prezes ZG PTP

Projekt Alicji Nowik

Innowacje Roku 2018
w zakresie poprawy jakości opieki pielęgniarskiej

Tytuł projektu: Akademia Diabetyka
Lider Zespołu: Alicja Nowik
Członkowie Zespołu*: Wioletta Sadkowska

Opis projektu:

Akademia Diabetyka to całościowa opieka diabetologiczna nad pacjentem z Cukrzycą typu 2, nowo zdiagnozowanym lub z wieloletnim wywiadem chorobowym. Nowo zdiagnozowany pacjent otrzymuje oprzyrządowanie niezbędne do monitorowania glikemii, edukowany jest na temat obsługi glukometru, a także pena jeśli włączana jest insulina. Pacjent w kolejnych etapach spotkań z edukatorem w cukrzycy / pielęgniarka wprowadzany jest w zagadnienia oraz terminologie związaną z samoopieką. Edukacja dotyczy diety, zaleceń aktywności fizycznej, powikłań oraz doskonalenie by pacjent posiadał umiejętność wykorzystania pozyskanej wiedzy w praktyce. Wyznaczane są terminy kolejnych wizyt u edukatora / pielęgniarki. W razie konieczności w gabinecie zabiegowym wymieniane są  na nowe zepsute glukometry oraz peny do insuliny, wydawane są opaski na rękę dla diabetyków materiały edukacyjne. Kontrola nad procesem samoopieki oraz kontrola glikemii odbywa się poprzez sczytywanie wyników z glukometru do systemu GlucoControl w systemie komputerowym a następnie drukowane i przekazywane pacjentowi oraz lekarzowi prowadzącemu. W ramach Akademii Diabetyka odbywają się cykliczne spotkania pacjentów ze specjalistami diabetologii: lekarzami, pielęgniarkami, diabetykami, fizjoterapeutami , ratownikami medycznymi na których pacjenci są uczeni elementów samoopieki oraz jej istoty, doboru produktów spożywczych w diecie, znaczenia aktywności fizycznej w życiu diabetyka a także wiele innych ważnych tematów związanych z diabetologią oraz życia z Cukrzycą. Organizowane są również spotkania na świeżym powietrzu min. Majówka na której pacjenci są  motywowani do podejmowania aktywności fizycznej, która jest nieodłącznym elementem leczenia pacjentów z Cukrzycą. Organizowane są również wyjazdy integracyjne . 09 .2018 r. Wyjazd do Gołdapi ( grota solna, tężnie solankowe, wycieczka do Safari na którym zorganizowano ognisko dla uczestników wycieczki.

W ramach Akademii Diabetyka pacjenci należący do porani Lekarza Rodzinnego  Olmedica w Olecku maja możliwość nieodpłatnego wykonania badania glikemii przygodnej z krwi włośniczkowej przy pomocy glukometru.

  Cukrzyca, która jest nazywana   epidemią XXI wieku dotyka coraz większa ilość populacja. Pacjenci wielokrotnie nie są świadomi choroby oraz nie posiadają wystarczającej wiedzy i umiejętności  by właściwie monitorować oraz prowadzić proces samoopieki. Akademia Diabetyka nie tylko dostarcza niezbędnej wiedzy na temat choroby, ale także zabezpiecza pacjentów w niezbędny sprzęt do monitorowania glikemii, co służy skutecznej kontroli i obserwacji choroby oraz poprawia jakość życia.

  Celem Akademii Diabetyka jest ułatwienie dostępu pacjentom z Cukrzycą do oprzyrządowania niezbędnego do prowadzenia samokontroli, nauczenie pacjentów  życia z chorobą , monitorowanie procesu samoopieki, mobilizowanie pacjentów do systematyczności działań, które zmniejszą ilość powikłań, wspieranie pacjentów w chorobie, wyjaśnienie celowości monitorowania glikemii oraz udzielania wsparcia psychologicznego, a także zmniejszenie poczucia bezradności i odizolowania. Pacjentom stawiane są małe cele, które na kolejnych spotkaniach są sprawdzane osiągnięcia i postępy. Poziom edukacji jest dostosowywany do potrzeb chorego. Dzięki pozyskanej wiedzy, pacjent jest bardziej świadomy choroby, może dokonywać wyborów, wpływać na zachowania prozdrowotne i zapobiegać występowaniu powikłań                                                                           

  Problem Cukrzycy jest poruszany w wielu publikacjach naukowych oraz raportach. Godnym uwagi jest raport „ Edukacja w Cukrzycy. Brakujące ogniwo do osiągnięcia sukcesu“,który ukazuje edukacje diabetologiczną w sposób kompleksowy , przedstawia jej zasady w świetle wytycznych światowych i krajowych. Przedstawia także aktualną sytuację w Polsce, potwierdza znaczenie edukacji dla poprawy efektów leczenia osób z cukrzycą, jednakże nie jest ona w pełni wykorzystywana, bowiem brakuje profesjonalnych zespołów edukacyjnych, dostęp do specjalistycznej opieki jest ograniczony ze względu na limity świadczeń zakontraktowanych z NFZ . Niedostateczna opieka i spóźnione interwencje terapeutyczne przekładają się na częste hospitalizacje , rozwój powikłań cukrzycy i zgony. Następnie Drożdż i in. z Akademii Medycznej w Poznaniu przeprowadzili w 2000 roku badania na temat wpływu edukacji diabetologicznej na jakość życia chorego. Oceniono 40 osobowa grupę dorosłych pacjentów z cukrzycą typu 2. wykazano, że osoby które wzięły udział w szkoleniu, miały zwiększone poczucie odpowiedzialności za własne zdrowie, chorzy niepoddani edukacji, uważali , że wiedza uświadamia im jedynie uciążliwość choroby.  Tytoń i in. ze Szpitala Bródnowskiego w Warszawie przeprowadzili w 2001 roku badanie obejmujące 630 chorych poddanych edukacji terapeutycznej w zakresie zasad postępowania w cukrzycy oraz 642 pacjentów, którzy nigdy wcześniej nie uczestniczyli w edukacji. W grupie pacjentów przeszkolonych zaobserwowano zredukowany czas trwania hospitalizacji w ciągu roku, mniejszą liczbę epizodów śpiączki metabolicznej i ostrych objawów stopy cukrzycowej, wzrosła przy tym ponad dwukrotnie liczba kontaktów z lekarzem w poradni. Wykazano,  w ten sposób, że edukacja terapeutyczna przyczynia się do przeniesienia ciężaru opieki ze szpitala do poradni ambulatoryjnych, co wiąże się z redukcją całkowitych kosztów leczenia.

Zgodnie z najnowszymi danymi w Polsce pracuje około 1224 pielęgniarek z ukończonym kursem „Edukator w cukrzycy” (dane CKPPiP, stan na dzień 11.06.2015) oraz 284 specjalistów w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego (dane CKPPiP, stan na dzień 31.12.2014). Dostęp do specjalistów i edukatorów diabetologicznych jest ograniczony i bardzo zróżnicowany terytorialnie. Jedna pielęgniarka miesięcznie opiekuje się ponad 100 pacjentami, z czego połowa to pacjenci z cukrzycą. W sytuacji dużego obciążenia podstawowymi obowiązkami zaledwie 9 proc. pielęgniarek realizuje edukację diabetologiczną w ramach godzin pracy. Pozostałe pielęgniarki (91 proc.) na edukację pacjentów poświęcają swój wolny czas, co stanowczo utrudnia  prowadzenie i ogranicza skuteczność. Nadmierne obciążenie pielęgniarek obowiązkami negatywnie wpływa na formę prowadzonych przez nie szkoleń dla pacjentów. Najczęściej są realizowane w postaci spontanicznych, indywidualnych sesji edukacyjnych trwających której niż godzinę. Ponad połowa szkoleń to 15-minutowa rozmowa.          Akademia Diabetyka jest kierowana do pacjentów chorujących na Cukrzycę typu 2 należących do Poradni Lekarza Rodzinnego Olmedica Olecko. Akademia Diabetyka jest wdrażana od 2015 roku, w roku 2018 zostały wszystkie działania usystematyzowane i innowacja osiągnęła ostateczny kształt. Co nie wyklucza wprowadzenia nowych rozwiązań.

  Akademia Diabetyka współpracuje z Firmą Ascensia Diabetes Care, która dostarcza glukometry oraz współfinansuje spotkania pacjentów ze specjalistami.

  Akademia Diabetyka cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem, ze strony pacjentów. Chenie korzystają ze spotkań. Zwiększyła się świadomość pacjentów, potrafią analizować wyniki glikemii, modyfikować dawki insuliny, przez co czują się bezpieczni. Systematyczne spotkania przyczyniają się do integracji pacjentów, wymiany doświadczeń  także pozytywnie wpływają na jakość życia pacjentów z cukrzycą.

Projekt Beaty Nowak

Innowacje Roku 2018
w zakresie poprawy jakości opieki pielęgniarskiej

Tytuł projektu: Wdrożenie modelu opieki okołoporodowej nad matką i dzieckiem z wadą letalną
Lider Zespołu: BEATA NOWAK
Członkowie Zespołu:
położna oddziałowa Oddziału Ginekologii i Położnictwa – Joanna Grzyb,
położne sali porodowej, położne oddziału położnictwa,
pielęgniarki i położne oddziału neonatologii
pracujący w Małopolskim Centrum Macierzyństwa i Medycyny Kobiet
przy Szpitalu Specjalistycznym im. Ludwika Rydygiera
oraz współpracujący ze szpitalem psychologowie, lekarz i kapelan hospicjum perinatalnego działającego przy Krakowskim Hospicjum dla Dzieci im. księdza Józefa Tischnera

Opis projektu:

Rozwój diagnostyki, który nastąpił w medycynie w ciągu ostatnich lat sprawił, że możemy coraz wcześniej uzyskiwać informacje pozwalające zapobiegać wielu chorobom ewentualnie odpowiednio wcześnie włączyć leczenie lub objąć pacjenta specjalistyczną opieką. W położnictwie jest to o tyle ważne, że już na etapie życia wewnątrzmacicznego jesteśmy w stanie obserwować rozwój dziecka, a co za tym idzie, wychwytywać wszelkie nieprawidłowości jeszcze na długo przed porodem. Część z nich jednak to nieuleczalne wady genetyczne, które w swoich rokowaniach nieubłaganie są związane ze śmiercią dziecka w okresie okołoporodowym. Rodzice, którzy otrzymują taką diagnozę, stają wówczas na rozdrożu emocjonalnym związanym początkowo z podjęciem decyzji o kontynuacji ciąży, a kiedy już taką decyzję podejmą, starają się wybrać profesjonalne miejsce, w którym mógłby odbyć się tak trudny poród.
Naszym celem stało się stworzenie miejsca, w którym mogłyby się odbywać bezpiecznie takie porody z uszanowaniem cierpienia rodziców oraz ich indywidualnych potrzeb związanych z sytuacją narodzin chorego dziecka. Jedną z przewodnich myśli stało się ponadto przygotowanie wieloosobowego zespołu, który zwykle jest świadkiem narodzin zdrowego noworodka, do wydobycia szczególnej wrażliwości w jednomyślnym, wcześniej przygotowywanym planie porodu i połogu.
W literaturze światowej publikacje dotyczące perinatalnej opieki paliatywnej pojawiły się w latach 80-tych XX wieku. W 1982 r. Whitfield i wsp. zaproponowali przeniesienie koncepcji opieki paliatywnej dorosłych do opieki neonatologicznej. Spowodowało to rozwinięcie ruchu hospicjów perinatalnych początkowo w Stanach Zjednoczonych, później również w Europie. W Polsce ideę perinatalnej opieki paliatywnej zaczęło propagować Warszawskie Hospicjum dla Dzieci. W Krakowie od niedawna jest to m.in. Krakowskie Hospicjum dla Dzieci im. księdza Józefa Tischnera. O ile jednak rodzina ma tam zapewnioną pomoc psychologa oraz neonatologa, celowym wydawało się również w ramach współpracy wprowadzenie do idei takiej opieki osób pracujących w szpitalu, w którym będzie miał miejsce poród. Pozwala to już na etapie ciąży nie tylko skonfrontować oczekiwania rodziców z możliwościami szpitala, ale i ustalić zakres procedur medycznych po urodzeniu dziecka z wadą letalną tak, aby je uchronić przed działaniami mającymi znamiona uporczywej terapii. Niebagatelnym stało się również ujednolicenie działań całego zespołu, by odpowiadały one w maksymalny sposób na potrzeby, zwłaszcza matki.
Widząc ogromny potencjał pielęgniarski, który wciąż jeszcze nie zatracił ducha pomocy drugiemu człowiekowi, pomyślałam, że potrzebne będzie jedynie odpowiednie ukierunkowanie działań poprzedzone wcześniejszymi rozmowami, szkoleniami i spotkaniami omawiającymi możliwość wprowadzenia tej niszowej opieki pielęgniarsko-położniczej. Nie bez znaczenia były tu również rozmowy na poziomie lekarskiej kadry kierowniczej, tak położników jak i neonatologów, ze strony których otrzymałam pełną akceptację i poparcie moich działań. Temat został podjęty na szkoleniach wewnętrznych oraz w trakcie indywidualnych rozmów z personelem. Dodatkowo pojawiły się chętne osoby, które uczestniczyły w szkoleniach „Neopalium” organizowanych przez Klinikę Neonatologii Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie mającą doświadczenie w zakresie perinatalnej opieki hospicyjnej.
Odbyły się pierwsze porody, w których weryfikowałyśmy wspólnie poszczególne ustalenia na poziomie praktycznym.
Rok 2018 przyniósł ugruntowanie schematu opieki, który w zarysie wygląda następująco:

• spotkania na terenie oddziału położniczego (rodzice przychodzą wraz z psychologiem i lekarzem hospicjum)
• przygotowanie przez rodziców we współpracy z psychologiem planu porodu uwzględniającego m.in. możliwość nieograniczonego kontaktu z dzieckiem niezależnie od jego stanu, niestosowanie wobec dziecka działań z pogranicza uporczywej terapii, możliwość stworzenia pamiątek w postaci zdjęć, odcisków stópki, rączki, chrzest a przede wszystkim uszanowanie niekiedy bardzo krótkiego czasu bycia ze swoim dzieckiem
• zapoznanie z planem porodu całego zespołu (na odcinku sali porodowej, oddziału położnictwa oraz oddziału neonatologii)
• opieka położnej w trakcie porodu na miarę możliwości zgodnie z oczekiwaniami rodziców
• opieka nad noworodkiem z ograniczeniem działań w zakresie uporczywej terapii
• opieka nad położnicą z możliwością wydzielenia odrębnej sali, w tym również bezpieczne skrócenie okresu hospitalizacji
• współpraca z pracownikami hospicjum, którzy pojawiają się w szpitalu (psycholog, lekarz, kapelan)
• współpraca z położnymi środowiskowymi w zakresie przekazania informacji pomagających w objęciu szczególną opieką matki (czasem również dziecka) w domu.
  Wzajemne „dostrajanie się” w zespołach zaowocowało ostatecznie podpisaniem oficjalnej umowy dotyczącej współpracy pomiędzy Szpitalem Specjalistycznym im. Ludwika Rydygiera a Krakowskim Hospicjum Dla Dzieci im. ks. Józefa Tischnera.
  Wprowadzenie elastycznego modelu opieki okołoporodowej nad matką i jej dzieckiem z wadą letalną, podążającego bardziej za potrzebami rodziców niż zamkniętego w sztywnych schematach proceduralnych, pozwoliło powrócić nam do wrażliwości nieodłącznie związanej z naszą profesją. Z drugiej zaś strony, rozmawiając rodzicami, którzy urodzili i pożegnali wraz z nami swoje dziecko, mam pełne przekonanie, że mądre towarzyszenie w tych trudnych chwilach, ma dla nich ogromne znaczenie.

Projekt Doroty Zych i Agaty Paprockiej

Innowacje Roku 2018
w zakresie poprawy jakości opieki pielęgniarskiej

Tytuł projektu: PRZYWRACANIE INTEGRALNOŚCI SKÓRY U OSÓB Z RANĄ PRZEWLEKŁĄ
Liderzy Zespołu: Dorota Zych, Agata Paprocka
Członkowie Zespołu:
Pielęgniarki Pododdziału Geriatrii w Brzesku,
Pielęgniarki Hospicjum Stacjonarnego w Brzesku

• 

• 

Opis projektu:

Projekt – dedykowany jest dla osób z raną przewlekłą.
Innowacyjne podejście do leczenia ran polega na prowadzeniu opieki nad raną przez lidera/liderów od początkowego okresu leczenia aż do całkowitego wygojenia rany.

Jeśli proces leczenia rany rozpoczyna się w szpitalu, pacjent otrzymuje dokładne zalecenia jak postępować z raną, recepty na opatrunki, oraz możliwość stałego kontaktu z konsultantem/liderem: telefoniczny lub za pomocą aplikacji medycznej I Wound.
I Wound– jest systemem telemedycznym stworzonym do wspierania procesu zdalnego leczenia ran. Daje możliwości przesyłania zdjęć rany na poszczególnych etapach leczenia, pacjent może konsultować się z liderem i otrzymać zalecenia jak postępować w konkretnej sytuacji. Konsultacja może przebiegać dwukierunkowo: pacjent lider oraz lider pacjent. Dodatkowo lider ma możliwość konsultacji procesu leczenia z innym konsultantem I Wound.
Pacjent z rana przewlekłą, który jest hospitalizowany w oddziale może korzystać z konsultacji lidera w oddziale oraz po jego opuszczeniu. Konsultacje mogą odbywać się za pomocą aplikacji medycznej I Wound, co znacznie ułatwia pacjentowi leczenie: oszczędność czasu, szybki przepływ informacji, możliwość zdalnego monitorowania leczenia.

Efektywność projektu została przedstawiona na przykładzie 77 letniej pacjentki leczonej w Pododdziale Geriatrii w SP ZOZ w Brzesku. Pacjentka obciążona licznymi chorobami: stan po udarze mózgu, zawale mięśnia sercowego, inplantacji zastawki aortalnej, cukrzyca, niedokrwistość, niewydolność nerek oraz rozległe owrzodzenie podudzia prawego o podłożu niewydolności żylnej, leczone od ponad 2 lat bez poprawy. Leczenie przebiegało w dwóch etapach: pierwszy etap leczenia przeprowadzono w Pododdziale Geriatrii, gdzie zespół interdyscyplinarny pod kierunkiem liderów prowadził kolejne etapy leczenia rany.

Zaangażowane były następujące osoby: pielęgniarki, lekarz geriatra, fizjoterapeuta, psycholog, dietetyk, pracownik socjalny, kapelan. Ten etap leczenia nie był łatwy, napotykano na wiele trudności z powodu wielochorobowości pacjentki oraz kolonizacji rany licznymi bakteriami z obecnością dużej ilości biofilmu. Wdrożono metodę TIME, zastosowano terapię podciśnieniową, opatrunki specjalistyczne oraz kompresjoterapię. Rana została oczyszczona i nastąpiła faza ziarninowania, oraz kolejny etap – epitelizacja (naskórkowanie). Dalsze leczenie przebiegało w Hospicjum Stacjonarnym w Brzesku, gdzie pod kierunkiem liderów rana została całkowicie wygojona.
Cały proces leczenia trwał niespełna 8 miesięcy, pacjentka wróciła do aktywności społecznej i stała się osobą niezależną. Po wypisaniu z hospicjum pozostawała w kontakcie z liderami, którzy kontrolowali stan kończyny z blizną i pilotowali postępowanie prewencyjne. Pacjentka otrzymała dokładne zalecenia jak postępować z wyleczoną kończyną, aby nie dopuścić kolejny raz do powstania rany. Zalecenia przekazywano telefonicznie, kontrolowano poprawność działań (dopasowano rodzaj kompresjoterapii do możliwości pacjentki, monitorowano prowadzenie leczenia diabetologicznego).
Kolejni beneficjenci korzystają z projektu, a społeczeństwo wykazuje duże zainteresowanie taką formą leczenia ran z udziałem konsultantów pilotujących proces gojenia rany.

W projekcie wykorzystano:

• nowoczesne metody leczenia takie jak: opatrunki specjalistyczne, terapię podciśnieniową,
• możliwość korzystania z aplikacji medycznej I Wound.

Bazowano na dowodach naukowych:

• rekomendacje PTLR,
• EBM (Medycyna Oparta na Faktach),
• EBNP (Praktyka Pielęgniarska Oparta na Faktach). Rany przewlekłe to poważny problem, około 20 milionów ludzi na świecie cierpi z ich powodu. W Polsce jest liczba około 500 tysięcy osób. Rany przewlekłe generują olbrzymie koszty. Koszt zagojenia 10 ran odleżynowych jest porównywalny z kosztem wykonania 5 operacji by-pass. Każda rana przewlekła pociąga za sobą negatywne skutki: ból, osamotnienie, izolację społeczną oraz spadek jakości życia. Wychodząc naprzeciw pacjentom z takimi problemami, wdrożono prezentowany projekt, który jest w fazie rozwojowej.

Projekt Innowacja – Lucyna Tomaszek

Innowacje Roku 2018
w zakresie poprawy jakości opieki pielęgniarskiej

Tytuł projektu: Ocena natężenia bólu pooperacyjnego metodą ,,trzech kroków’’
Lider Zespołu: dr n. med. Lucyna Tomaszek
Członkowie Zespołu: Danuta Gawron (mgr piel.), Halina Komotajtys (lic. piel.), Joanna Florek (mgr piel.), Maria Gorczowska (mgr piel.), Agata Latawiec (mgr piel.), Monika Kubowicz (lic. piel.), Danuta Wierzba (lic. piel.), Irena Kapłon (lic. piel.)

Opis projektu

1. Na czym polega innowacja

Ocena natężenia bólu pooperacyjnego metodą ,,trzech kroków’’

(skala: 0-10 pkt, cel terapeutyczny: natężenie bólu podczas kaszlu 0-2 pkt).

Krok 1 – oceń ból w spoczynku

Chorego leżącego wygodnie w łóżku zapytaj, czy odczuwa ból. Jeśli zgłasza ból o natężeniu na 3 pkt lub więcej, podejmij działania zmierzające do złagodzenia dolegliwości bólowych.

Krok 2 – oceń ból podczas głębokiego oddychania

Jeśli chory nie odczuwa w spoczynku żadnych dolegliwości bólowych lub zgłasza ból o natężeniu na 1-2 pkt, poproś chorego o wzięcie głębokiego oddechu i wtedy oceń ból. Przy ocenie bólu na 3 pkt lub więcej podejmij działania zmierzające do złagodzenia dolegliwości bólowych.

Krok 3 – oceń ból podczas kaszlu

Jeśli chory nie odczuwa dolegliwości bólowych podczas głębokiego oddychania lub zgłasza natężenie bólu na 1 –2 pkt, poproś chorego o zakaszlnięcie i oceń ból. Przy ocenie bólu na 3 pkt lub więcej podejmij działania zmierzające do złagodzenia dolegliwości bólowych.

Wyjaśnienie

Ból oceniano skalą NRS (Numerical Rating Scale) u pacjentów od 7 roku życia. Przyjęto, że już ból o natężeniu 3/10 pkt wymaga uśmierzenia, ponieważ 51,4% dzieci ocenia go jako ból umiarkowany (Tomaszek, 2012). Celem terapeutycznym było uśmierzenie bólu podczas kaszlu (0-2 pkt), aby zapewnić choremu możliwość gimnastyki oddechowej i odkasływania zalegającej w drzewie oskrzelowym wydzieliny (profilaktyka niedodmy i zapalenia płuc). Uśmierzanie bólu prowadzono zgodnie z indywidualną kartą zleceń, w której zapisane były dawki minimalne i maksymalne leków przeciwbólowych oraz ,,lek ratunkowy‘‘ w razie bólu. Taki zapis zlecenia pozwalał pielęgniarkom na podjęcie samodzielnej decyzji o podaniu analgetyku (modyfikacji analgezji), co znacznie skracało czas od wystąpienia bólu do jego uśmierzenia (Tomaszek et al., 2015). Każdy pacjent i jego opiekun prawny byli edukowani przed operacją przez pielęgniarki na temat zasad oceny bólu i modyfikacji analgezji.

• Na jaki problem odpowiada innowacja

Każdy pacjent ma prawo do leczenia bólu (art. 20a. ust. 1-2 ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw). U pacjentów po operacjach w obrębie klatki piersiowej i brzucha zaleca się ocenę bólu nie tylko w spoczynku ale także podczas głębokiego oddychania i kaszlu (Misiołek i wsp. 2018). Nie ma jednak wytycznych jak to robić, żeby nie narażać np. pacjenta, który odczuwa w spoczynku ból umiarkowany lub silny na dodatkowe cierpienie, prosząc go o ocenę bólu podczas głębokiego oddychania lub kaszlu. Z doniesień naukowych wynika także, że postępowanie przeciwbólowe u operowanych dzieci nie jest właściwe, a jedną z przyczyn jest brak oceny bólu (Tomaszek & Dębska, 2018) lub podejmowania przez pielęgniarki działań w celu złagodzenia bólu (Twycross et al., 2015). Szacuje się, że ból pooperacyjny o umiarkowanym lub silnym natężeniu odczuwa 24-63% dzieci (Guntinas-Lichius et al. 2014, Twycross & Collis 2013). Niewłaściwa kontrola bólu prowadzi do poważnych powikłań ze strony wszystkich układów organizmu człowieka, wzmaga lęk, może też prowadzić do depresji i rozwoju bólu przewlekłego, ponadto opóźnia proces zdrowienia (Baratta et al. 2014).

• Co jest celem innowacji

Celem innowacji jest zapewnienie skutecznej analgezji pooperacyjnej poprzez ocenę bólu w warunkach dynamicznych, tj. w spoczynku, podczas głębokiego oddychania i kaszlu zgodnie.

• Czy i w jakim stopniu innowacja została oparta na dowodach naukowych

Ocenę bólu pooperacyjnego metodą ,,trzech kroków‘‘ – z modyfikacjami – przeprowadzono łącznie wśród 351 dzieci po operacjach torakochirurgicznych (Tomaszek et al., 2015; Tomaszek et al., 2018 a; Tomaszek et al., 2018 b). Ostateczną wersję tej metody opisano i przedstawiono w sposób graficzny (Tomaszek et al., 2018 b, 2019) po przeanalizowaniu ok. 6000 pomiarów bólu. W tym badaniu wykazano, że skuteczność analgezji pooperacyjnej (mediana natężenia bólu < 1/10 pkt) zależy od liczby pomiarów bólu oraz liczby interwencji, które podejmują pielęgniarki w celu jego uśmierzenia.

• Czy istnieją podobne rozwiązania w pielęgniarstwie w Polsce i na świecie

Ocena bólu metodą ,,trzech kroków’’ jest metodą innowacyjną opartą na wieloletnich badaniach (od 2009 roku do nadal) prowadzonych w Klinice Chirurgii Klatki Piersiowej wśród dzieci po operacjach torakochirurgicznych.

• Kto jest jej odbiorcą i ostatecznym beneficjentem innowacji

Ocena bólu metodą ,,trzech kroków’’ jest rzetelnym narzędziem oceny bólu u pacjentów w wieku 7-18 lat po operacjach torakochirurgicznych. Wydaje się, że z powodzeniem można by ją było zastosować także po innych operacjach (np. kardiochirurgicznych, kręgosłupa, brzucha), w różnych grupach wiekowych (np. u dorosłych lub pacjentów < 7 roku życia) i z użyciem niekoniecznie skali NRS. Wskazana byłaby jednak w tych przypadkach walidacja narzędzia.

• Na jakim etapie wdrożenia znajduje się innowacja i jaki jest zasięg wdrożenia innowacji

Innowacyjna metoda oceny bólu stosowana jest w Klinice Chirurgii Klatki Piersiowej jako standardowa ocena bólu. Opisana i przedstawiona w formie graficznej w czasopiśmach Biomedical Paper and Pain Management Nursing (Tomaszek et al., 2018 b; 2019) obecnie jest narzędziem oceny bólu w randomizowanym, poczwórnie zaślepionym badaniu klinicznym ,,Pain Control in Children and Adolescent After Thoracic Surgery: The Effect of Gabapentin‘‘  (rejestracja badania: https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT03393702).

• Czy i jaką zmianę przyniosła innowacja

Ocena bólu metodą ,,trzech kroków‘‘, tj. w spoczynku, podczas głębokiego oddychania i kaszlu:

• wymusza ocenę bólu w warunkach dynamicznych,
• wymusza konieczność podejmowania interwencji przez pielęgniarki w celu uśmierzenia bólu >2/10 pkt,
• ,,chroni’’ pacjenta z bólem przed dodatkowym cierpieniem, ponieważ nie pozwala na ocenę bólu w warunkach dynamicznych, jeśli pacjent odczuwa ból umiarkowany lub silny w spoczynku.

Piśmiennictwo

Baratta JL, Schwenk ES & Viscusi ER. (2014) Clinical consequences of inadequate pain relief: barriers to optimal pain management. Plast Reconstr Surg 134, 15S-21S.

Guntinas-Lichius O, Volk GF, Geissler K & Meissner W. (2014) Pain after pediatric otorhinolaryngologic surgery: A prospective multi-center trial. European Archives of Oto-Rhino-Laryngology 271, 2049-2060.

Misiołek H, Zajączkowska R, Daszkiewicz A,…. & Owczuk R. (2018) Postoperative pain management — 2018 consensus statement of the Section of Regional Anaesthesia and Pain Therapy of the Polish Society of Anaesthesiology and Intensive Therapy, the Polish Society of Regional Anaesthesia and Pain Therapy, the Polish Association for the Study of Pain and the National Consultant in Anaesthesiology and Intensive Therapy. Anaesthesiol Intensive Ther 50(3): 173-99.

Tomaszek L. (2012) Ocena skuteczności i bezpieczeństwa analgezji zewnątrzoponowej w odcinku piersiowym u dzieci  po operacjach torakochirurgicznych [praca doktorska]. Kraków: Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Wydział Lekarski. http://dl.cm-uj.krakow.pl:8080/Content/3596/PDF/Lucyna%20Tomaszek%20-%20praca%20doktorska.pdf

Tomaszek L, Tomalak W, Gajdosz R & Buchwald J. (2015) Intermittent thoracic epidural administration of bupivacaine-morphine versus intravenous infusion of morphine after thoracic surgery in children and adolescents. Anestezjologia i Ratownictwo 9, 260-268  http://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2016/05/201503_AiR_001.pdf

Tomaszek L & Dębska G. (2018) Knowledge, compliance with good clinical practices and barriers to effective control of postoperative pain among nurses from hospitals with and without a „Hospital without Pain” certificate. J Clin Nurs. 27(7-8),1641-1652.

Tomaszek L, Cepuch G &Fenikowski D. (2018 a) Influence of preoperative information support on anxiety, pain and satisfaction with postoperative analgesia in children and adolescents after thoracic surgery: a randomized double blind study. Biomed Pap Med Fac Univ Palacky Olomouc Czech Repub. https://doi.10.5507/bp.2018.060.

Tomaszek L, Fenikowski D, Gawron D & Komotajtys H. (2018 b) Comparative efficacy of continuous infusion of bupivacaine/fentanyl and ropivacaine/fentanyl for paediatric pain control after the Ravitch procedure and thoracotomy. A prospective randomized study. Biomed Pap Med Fac Univ Palacky Olomouc Czech Repub. https://doi.10.5507/bp.2018.072

Tomaszek L, Fenikowski D, Komotajtys H &Gawron D. (2019) Ropivacaine/fentanyl vs. bupivacaine/fentanyl for pain control in children after thoracic surgery: a randomized study. Pain Manag Nurs, https://doi.org/10.1016/j.pmn.2019.02.007.

Twycross A & Collis S. (2013) How well is acute pain in children managed? A snapshot in one English hospital. Pain Manag Nurs 14, 28.

Twycross A, Forgeron P, Williams A. (2015) Paediatric nurses’ postoperative pain management practices in hospital based non-critical care settings: a narrative review. Int J Nurs Stud 52,836-63.

Projekt Joanna Płóciennik

Innowacje Roku 2018
w zakresie poprawy jakości opieki pielęgniarskiej

Tytuł projektu​: Wewnątrzoddziałowy zespół ds. monitorowania i leczenia bólu.
Lider Zespołu​: Joanna Płóciennik
Członkowie Zespołu​: Paulina Piekarska

Opis projektu:

Praca na stanowisku pielęgniarki na oddziale chirurgii ogólnej i onkologicznej w 7 Szpitalu Marynarki Wojennej w Gdańsku umożliwia nam zaplanowanie i wdrożenie innowacji w zakresie opieki nad pacjentem z dolegliwościami bólowymi. Innowacja ta polega na stworzeniu wewnątrzoddziałowego zespołu ds. monitorowania i leczenia bólu. Powstanie zespołu przyczyniło się do zapoczątkowania kolejnych procesów poprawiających jakość opieki pielęgniarskiej na naszym oddziale. Aby nasza innowacja była zgodna z aktualną wiedzą medyczną, swoje działania opieramy na publikacji 'Leczenie bólu’ prof. Jerzego Wordliczka oraz prof. Jana Dobrogowskiego. Dodatkowo przeprowadzone na naszym oddziale badania naukowe pozwoliły nam dostosować nasze pomysły na poprawę jakości opieki nad pacjentem z dolegliwościami bólowymi do warunków naszego oddziału. Za pomocą stworzonego przez nas zespołu możemy czynnie sprawować kontrolę nad właściwym realizowaniem działań pielęgniarskich związanych bólem. Nasze działania są zgodne z procedurą dot. monitorowania i leczenie bólu, obowiązującą w naszym szpitalu. Od stycznia 2018 r. zastosowano monitorowanie bólu nie tylko u chorych po zabiegach, ale również u pacjentów leczonych zachowawczo. Wprowadzenie tej nowości wymagało od naszego zespołu zaplanowania dodatkowych szkoleń wewnątrzoddziałowych i nadzoru. Sprawujemy również kontrolę nad informacjami dot. bólu, przekazywanymi przez pielęgniarkę pacjentowi przy przyjęciu. Okresowo sprawdzamy stan wiedzy i informacji pacjentów w oddziale za pomocą pytań, dot. np.: metod monitorowania bólu i zasad leczenia. (Czy pacjenci znają skalę bólu stosowaną na naszym oddziale i czy potrafią określić ból za jej pomocą, czy chorzy wiedzą jakie są możliwości leczenia dolegliwości bólowych). Nawet niedoprecyzowana odpowiedź pacjenta wskazuje jakie informacje zostały lub też nie zostały przekazane, co umożliwia zaplanować dalsze działania. Nasza innowacja ma na zadaniu m. in.

• zwiększyć udział i zaangażowanie personelu pielęgniarskiego w działa dot. bólu,
• edukację chorych na temat monitorowania i leczenia bólu,
• podniesienie satysfakcji pacjenta z pobytu w szpitalu,
• prawidłowe prowadzenie dokumentacji.

Obecnie wewnątrzoddziałowy zespół ds. monitorowania i lecznia bólu kontynuuje swoją działalność. Podejmowane przez nas działa dążą do poprawy jakości sprawowanej opieki przez nadzór nad prowadzeniem dokumentacji dot. bólu, nadzór nad informacjami przekazywanymi chorym oraz przez prowadzenie okresowych szkoleń wewnątrzoddziałowych. Jednym z sukcesów naszego zespołu jest wprowadzenie i kontynuowanie monitorowania bólu u osób leczonych zachowawczo. Personel medyczny bardziej świadomie podchodzi do potrzeby leczenia bólu towarzyszącego chorobom naszych pacjentów. Stosowane zalecenia są bieżąco modyfikowane zgodnie z kompetencjami zespołów medycznych sprawujących bezpośrednią opiekę nad pacjentem. Stosowanie oceny natężenia bólu pozwala na wczesne wdrożenie leczenia, a pacjenci świadomie stają się współodpowiedzialni za swoje zdrowie. Prowadzona dokumentacja medyczna i jej bieżąca analiza pozwala na wykrycie błędów i zastosowanie prawidłowego postępowania. Maksymalne zniesienie bólu pozwala uniknąć nasilenia dodatkowych objawów chorobowych oraz zdecydowanie zmniejsza ryzyko powikłań u leczonych pacjentów. Pacjent uzyskuje komfort leczenia, chętniej uczestniczy w procesie usprawniania po wykonanych procedurach oraz szybciej podejmuje aktywność. Wzrasta satysfakcja pacjenta z pobytu w szpitalu. Personel ma także satysfakcję z włożonego wysiłku w profesjonalną i na wysokim poziomie opiekę. Wzrasta zainteresowanie pacjentów naszym oddziałem. Chory jest uświadamiany, że ból jest traktowany jako ważny parametr życia, a stosowane leczenie jest skuteczne. Przekłada się to także na czynnik ekonomiczny- szybszy powrót pacjenta do zdrowia i krótszy pobyt w szpitalu. Bardzo cieszymy się, że dzięki naszemu zaangażowaniu, udało się wprowadzić pewne zmiany i innowacje, które przyczyniają się do poprawy jakości sprawowanej przez nas opieki. Mamy nadzieję, że w przyszłości będziemy mogły dalej tak prężnie się rozwijać oraz przyczyniać się do zmian w naszym zawodzie.